BER 2023/23 - Art. - Artificial Intelligence bij het schrijven van teksten

BER 2023/23

BER 2023/23 - Art. - Artificial Intelligence bij het schrijven van teksten

dMdWL
drs. M.J.P.A. de Wilde LLBGerechtsdeurwaarder bij Groen & De Wilde Gerechtsdeurwaarderspraktijk.

Een nieuwsbericht over het gebruik van Artificial Intelligence voor het schrijven van teksten door basisschoolleerlingen deed aardig wat stof opwaaien bij ons in huis. Thuis hebben we een kind dat in groep acht zit. Toen ik haar het bericht liet lezen, wilde ze meteen weten of dat allemaal wel mocht. Ze zit nu dagelijks een half uurtje aan een werkstuk te werken dat ze in maart moet inleveren en voor de klas moet presenteren. Ze zag ongekende mogelijkheden om een goed punt te halen. Haar broer vond dat AI voor het schrijven van teksten valsspelen was en zeker verboden moest worden. Maar wat valt als fraude te bestempelen?

Een paar jaar geleden werd ik door de directeur van een middelbare school gevraagd om een proces-verbaal van constatering op te stellen. Er waren een paar leerlingen betrapt op het verhandelen van toetsopgaven die zij allesbehalve rechtmatig hadden verkregen. Zowel de leerlingen die de opgaven hadden verhandeld als de leerlingen die de opgaven hadden gekocht, kregen een erg groot probleem nu er overduidelijk sprake was van fraude.

Ons oudste kind zit in de tweede klas van de middelbare school. Vanaf de eerst klas moet hij huiswerk en werkstukken digitaal inleveren. De leerlingen zijn er door de mentoren op gewezen dat alles wat ze digitaal inleveren door een plagiaatscanner gaat om fraude te voorkomen. De impact van plagiaat was onze zoon nog niet geheel duidelijk tot het moment dat een klasgenoot hem vroeg om zijn werkstuk met hem te delen. Omdat hij vond dat die klasgenoot er de kantjes vanaf liep, kwam hij met het berichtje naar ons toe. We hebben hem toen duidelijk uitgelegd wat de risico’s waren van zijn nog niet ingeleverde werkstuk mailen naar zijn klasgenoot. Daar schrok hij van. Hij heeft meteen zijn werkstuk digitaal ingeleverd. Vervolgens heeft hij zijn klasgenoot gemeld dat hij zijn werkstuk al had ingeleverd. De klasgenoot appte toen dat hij het werkstuk niet meer nodig had.

De vraag was nu wat er was gebeurd als één of meerdere klasgenoten een werkstuk met behulp van een AI-schrijfprogramma hadden gemaakt en digitaal hadden ingeleverd. Waren de werkstukken door de plagiaatscanner gekomen of was er ergens een fraudemelding verschenen? Het antwoord moet ik u schuldig blijven.

Aan het toepassen van AI bij het schrijven van teksten kleven niet enkel bezwaren. Er zijn ook enorme voordelen te noemen. Zo kan het toepassen van AI bij het schrijven van teksten tijdwinst opleveren. Ook is het mogelijk om via AI een meer heldere tekst te schrijven, omdat de menselijke hersenkronkels ontbreken. Ik zie wat dat betreft wel mogelijkheden voor het schrijven van bijvoorbeeld handleidingen met gebruik van AI. Ik zou ook wel eens een deurwaardersexploot of een notariële akte met behulp van AI willen laten herschrijven om te zien wat er dan voor tekst uitkomt. Ik hoop dat de teksten dan een stuk duidelijker zijn voor de gemiddelde lezer.

Maar wat zou er gebeuren als vonnissen en beschikkingen voortaan met gebruik van AI zouden worden geschreven? Zouden de uitspraken allemaal rechtvaardig zijn? Toen ik rechten studeerde, was ik ervan overtuigd dat het niet uitmaakte of een vonnis door de ene rechtbank of door de andere werd gewezen. Ook dacht ik dat het niet uitmaakte welke rechter de zaak in behandeling had. Na een paar jaar bij een deurwaarderskantoor te hebben gewerkt, mocht ik ‘de rol’ doen. Dat betekende dat ik één keer per week naar de rechtbank ging om daar te gaan kijken bij de kantonrechter of er gedaagden in onze zaken verschenen. Er was een rechter die naar mate de zitting duurde, steeds minder geduld met de verschenen gedaagden leek te hebben. Ik merkte dat zijn oordeel in de zaken die als eerste van die ochtend aan hem werden voorgelegd, toch echt anders was dan in de zaken die pas aan het einde van de zitting voor hem lagen.

Desalniettemin zou het gebruik van AI bij het wijzen en schrijven van vonnissen en beschikkingen met daarover heen de menselijke blik van de rechter wel eens een goede aanvulling kunnen zijn op de hedendaagse rechtspraak. Hoe dan ook zal wel moeten worden gewaarborgd dat zaken als de toeslagenaffaire of andere kafkaiaanse toestanden niet meer voor kunnen komen.

Op dit moment zit mijn kind met gezonde tegenzin op de laptop een werkstuk te schrijven, zonder gebruik van een AI-programma. Ik zie vanuit mijn ooghoeken dat ze prachtige taalfouten maakt. Ze is lang van stof in een poging om een werkstuk met de omvang van een gemiddeld wetboek te produceren. Straks heeft haar moeder de edele taak om alles over te lezen een suggesties voor aanpassingen te doen. Niet dat ze daar naar luistert, want het is toch immers HAAR werkstuk.

Dit artikel is afgesloten op 26 januari 2023.

Drs. M.J.P.A. de Wilde, LL.B

Gerechtsdeurwaarder bij Groen & De Wilde Gerechtsdeurwaarderspraktijk.

Wilde, M. de